SZKOLNA INTERWENCJA PROFILAKTYCZNA – OPIS PROGRAMU REKOMENDOWANEGO
Szkolna interwencja profilaktyczna to program, który służy przygotowaniu pracowników szkół do podejmowania działań wobec uczniów przejawiających zachowania ryzykowne. Program jest rekomendowany przez tzw. instytucje centralne, tj. PARPA, KBPN, IPiN i ORE. Program został stworzony przez zespół Pracowni Profilaktyki Młodzieżowej „Pro-M” Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie w składzie: dr hab. Krzysztof Ostaszewski, dr Katarzyna Okulicz-Kozaryn, dr Agnieszka Pisarska, mgr Anna Borucka. Program powstał w odpowiedzi na wzrost używania przez młodzież zarówno legalnych, jak i nielegalnych substancji psychoaktywnych oraz obniżenie się wieku inicjacji stosowania tych substancji. Zastosowanie programu jest jednak znacznie szersze i obejmuje również przeciwdziałanie takim zachowaniom niepożądanym, jak agresja i przemoc rówieśnicza, problemy w nauce, nieodpowiednie zachowanie na lekcjach, wagarowanie itp.
Adresaci programu Szkolnej Interwencji Profilaktycznej:
- rady pedagogiczne szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych
- nauczyciele, którzy chcą prowadzić działania interwencyjne w swoich klasach
Główne cele interwencji
1. Z perspektywy ucznia z grupy ryzyka: zapobieganie dalszemu przejawianiu zachowań ryzykownych przez ucznia poprzez podejmowanie przez szkołę działań interwencyjnych z udziałem rodziców i nastawionych na udzielenie pomocy oraz wsparcia, które polega na:
- utrzymaniu więzi z dzieckiem
- nawiązaniu przez szkołę współpracy z uczniem i rodzicami
- udzieleniu wsparcia rodzicom ucznia w rozwiązywaniu problemu
2. Z perspektywy społeczności szkolnej: zapobieganie problemom związanym z używaniem substancji psychoaktywnych przez uczniów poprzez konsekwentne stosowanie procedury interwencji, które umacnia obowiązujące w szkole zasady i normy. Składa się na to:
- wprowadzenie zmian o charakterze systemowym
- podjęcie decyzji przez radę pedagogiczną o stosowaniu metody interwencji w szkole
- budowanie motywacji nauczycieli do rozwijania ich kompetencji zawodowych
Uczniowie objęci programem
Beneficjentami programu rekomendowanego Szkolna Interwencja Profilaktyczna są uczniowie, którzy okazjonalnie przejawiający zachowania ryzykowne, szczególnie sięgający po środki psychoaktywne lub przejawiający zachowania agresywne.
Podstawowe założenia programu
Nawet okazjonalne sięganie po substancje psychoaktywne może prowadzić do negatywnych konsekwencji zdrowotnych i społecznych. Aby zapobiec poważnym szkodom w efekcie ich używania, interwencję trzeba podejmować jak najwcześniej. Metoda szkolnej interwencji profilaktycznej nawiązuje do interwencji kryzysowej. Adresowana jest przede wszystkim do dzieci i ich rodziców, którzy znaleźli się w sytuacji kryzysu związanego z używaniem przez dziecko substancji psychoaktywnych. Można ją również rozszerzać na inne zachowania ryzykowne, takie jak przemoc czy inne poważne problemy wychowawcze.
Rola szkoły polega przede wszystkim na udzieleniu wsparcia rodzicom i uczniom w poradzeniu sobie z problemem poprzez dostarczenie odpowiednich informacji i zaproponowanie konkretnego sposobu rozwiązania problemu. Jednocześnie wdrażany jest brak akceptacji dla łamania przez ucznia ogólnie przyjętych zasad obowiązujących w szkole.
Ustalona procedura powinna być ujednolicona i stosowana konsekwentnie we wszystkich sytuacjach związanych z łamaniem szkolnych zasad. Badania ewaluacyjne programu rekomendowanego Szkolna Interwencja Profilaktyczna dowiodły, że przyjęte rozwiązanie jest skuteczne, ponieważ:
- wskazuje, że szkoła poważnie traktuje obowiązujący zakaz używania substancji,
- dowodzi, że personel nie będzie bezradny wobec przypadków łamania szkolnych zasad,
- w przypadku uczniów, którzy do tej pory nie złamali szkolnych zasad, zapobiega ich naruszeniu po raz pierwszy,
- pomaga uczniom przeciwstawiać się negatywnym wpływom otoczenia
Przesłanki uzasadniające potrzebę realizacji programu
- Wyraźne określenie obowiązujących w szkole zasad i konsekwencji ich łamania sprzyja przestrzeganiu zasad, potrzeba jednak odpowiednio przeszkolonej kadry, aby to realizować.
- Interwencję trzeba podejmować jak najwcześniej, aby zapobiegać poważnym szkodom, jakie mogą wynikać z sięgania po środki psychoaktywne lub innych poważnych zachowań ryzykownych.
- Ze względu na trudną sytuację psychologiczną ucznia i jego rodziców, interwencja musi być nastawiona na udzielenie im pomocy i wsparcia.
- Rozpowszechnienie kontaktów młodzieży ze środkami psychoaktywnymi stanowi poważny i wciąż narastający problem, a badania pokazują, że nie ma w Polsce takiej szkoły, która byłaby od niego całkowicie wolna.
SZCZEGÓŁY ORGANIZACYJNE SZKOLENIA
Szkolenie dla nauczycieli realizowane jest w dwóch etapach:
ETAP I – 4-godzinne szkolenie dla rady pedagogicznej
- Cele:
- budowanie przekonania, że metoda interwencji może być przydatna,
- rozpoczęcie dyskusji na temat celów, założeń i przebiegu działań,
- wyłonienie nauczycieli, którzy zostaną przygotowani do prowadzenia działań interwencyjnych.
- Zagadnienia poruszane na szkoleniu:
- cele i schemat postępowania interwencyjnego wobec ucznia sięgającego po środki psychoaktywne,
- podstawy prawne interwencji profilaktycznej w szkole,
- wiedza na temat substancji psychoaktywnych,
- znaczenie i zasady dobrej współpracy w gronie pedagogicznym.
ETAP II – 12-godzinne szkolenie dla wybranych nauczycieli
- Cel: przygotowanie wybranych nauczycieli, którzy uczestniczyli w I etapie szkolenia, do:
- prowadzenia rozmów interwencyjnych z uczniem i rodzicami
- sporządzania kontraktu dla ucznia we współpracy z rodzicami
- adekwatnej oceny efektów własnych działań
- Zagadnienia poruszane na szkoleniu:
- praktyczne wykorzystanie wiedzy o substancjach psychoaktywnych
- zasady porozumiewania się w sytuacjach konfliktowych
- sytuacja psychologiczna uczestników interwencji: nauczycieli, uczniów i rodziców
- prezentacja procesu interwencji i ćwiczenie poszczególnych elementów: rozmowy z uczniem, rozmowy z rodzicami, opracowywanie kontraktu
- Szczegóły realizacji Programu Rekomendowanego Szkolna Interwencja Profilaktyczna tel. 12-251-61-04